وسواس

وسواس چیست؟

افکار، تصاویر ، میل و رقبت های ناگهانی و غیر ضروری که در ذهن فرد مرتب تکرار می شود و خارج از کنترل فرد هستند و به صورت ناخواسته به ذهنش می آیند را وسواس فکری می گویند. OCD مخفف کلمه Obsessive-Compulsive Disorder است و تمام انواع وسواس را شامل می شود. به طور کلی وسواس افکار مزاحم و اذیت کننده درباره مسائل زمان حال یا اینده است که، در ذهن فرد شکل می گیرد. دو نوع وسواس داریم که شامل:

وسواس فکری

در وسواس فکری افکار مزاحم و تکرار شونده در ذهن فرد وجود دارد که فرد موفق به کنترل آن نمی باشد. مانند: افکار وسواسی خرافه ( افکار بی پایه و اساسی که هیچ سندیتی ندارد و فقط باعث آزار فرد می شود این افکار.)، ترس از میکروب و کثیفی، اهمیت دادن زیاد به نظم و تقارن در وسایل و....

وسواس عملی

وسواس عملی باعث ایجاد اضطراب و پریشانی در فرد می شود که فرد رفتارهای تکراری ( مثل شستن مکرر لباس ها) یا اعمال ذهنی ( مثل تکرار واژه ها در ذهن) را برای جلوگیری از اضطراب و پریشانی انجام می دهد نه برای احساس رضایت و آرامش. مانند: چک کردن مداوم وسایل خانه، تکرار کردن یک عمل مثل مسواک زدن و حمام رفتن،چک کردن وسایل قدیمی و غیر قابل استفاده و....

به طور کلی انواع وسواس های فکری و عملی در پنج دسته قرار می گیرند که شامل:

• چک کردن
• آلودگی ظاهری/آلودگی ذهنی
• احتکار
• نظم، ترتیب، تقارن
• نشخوار ذهنی و افکار مزاحم

• چک کردن

به طور کلی بررسی کردن وسایل و اطمینان پیدا کردن از سالم بودن آن ها امری طبیعی است که هر فردی انجام می دهد اما بعضی از افراد وجود دارند که، بیش از صد بار در طول روز وسایل را چک می کنند و ساعت ها وقت شخص را می گیرد که این نوع وسواس آسیب رسان است. که به چند مورد از وسواس چک کردن در سطر پایین اشاره شده است: قفل بودن در یا پنجره، چک کردن شیرهای آب، بازخوانی متن، چک کردن وسایل برقی خانه، ابتلا به بیماری های روحی و....

• آلودگی ظاهری/ آلودگی ذهنی

ترس فرد از کثیف و آلوده بودن یک نگرانی وسواسی است و معمولا این نگرانی وسواسی زمانی در فرد به وجود می آید که شخص بیمار فکر می کند که آلودگی می تواند به خود و اشخاصی که دوست دارد آسیب برساند. در این نوع وسواس شست و شو معمولا چندین بار انجام می شود و تا جایی این کار ادامه پیدا می کند که فرد احساس تمیزی کند.

اون بازه ی زمانی ای که فرد صرف شست وشو می کند می تواند باعث تاخیر در انجام کارهایش در طول روز شود که باعث کاهش توانایی های فرد می شود و بر موقعیت های شغلی و اجتماعیش نیز تاثیر می گذارد. این نوع وسواس به شکل شست و شوی زیاد یا عدم استفاده از وسایل یا عدم رفتن به جایی بروز می کند. به چند مورد از وسواس آلودگی در سطر زیر اشاره شده است:

1. دست دادن، دست زدن به دست گیره در، مواد شیمیایی، غذا خوردن در مکان های عمومی، مسواک زدن و....
2. وسواس آلودگی علاوه بر اینکه باعث شست و شوی اطراف و محیط آلوده می شود باعث ایجاد آلودگی ذهنی نیز می شود.

• احتکار

نوع دیگر وسواس فکری-عملی احتکار می باشد. در این نوع وسواس افراد نمی توانند وسایل خراب شده، قدیمی و غیر قابل استفاده را رها کنند و معمولا در گوشه ای از منزل یا انباری خانه ی آن ها با وسایل غیر قابل استفاده و قدیمی زیادی رو به رو می شوید.

• نشخوار ذهنی و افکار مزاحم

افرادی که دچار وسواس فکری، نشخوار ذهنی و افکار مزاحم می شوند دارای فکرهای مزاحم و آسیب رسان هستند. و این افکار تکرار شونده هستند در ذهن فرد باعث ایجاد اضطراب در افراد می شوند. مانند: افکار سرزده خشونت آمیز

• نظم، ترتیب و تقارن

در این نوع وسواس فکری-عملی فرد دوست دارد تمام وسایل اطرافش به صورت درست و منظم در جای خود قرار گرفته باشند و در ظاهر هیچ ایرادی نداشته باشند و فرد تلاش می کند اشیاء به صورت متقارن کنار هم باشند و این موضوع انقدر در فرد پیش روی می کند که باعث آسیب رساندن به خودش می شود که شامل: آسیب های روحی و جسمی است و به روابط اجتماعی فرد آسیب می رساند. مانند: داشتن نظم و تقارن در چیدن لباس ها، کتاب ها، تصاویر و....

نتیجه گیری

وسواس یک اختلال روانی است و افکار مزاحمی می باشد که به صورت ناخواسته در افکار و عمل فرد ظاهر می شود. بهتر است اگر عادت، افکار و یا رفتاری دارید که در امور زندگی و روابط اجتماعی روزمرتون تاثیر می گذارد حتما به پزشک مراجعه کنید.